اسلو دروازه بهشت را به روی عرفات و ملتش گشود. تلاش‌های جورج بوش پدر به ثمر نشست. مادرید در پی آزادی کویت و سپس بیل کلینتون با سرپرستی مذاکرات بسیار محرمانه، در یک ویلای حفاظت‌شده در حومه اسلو، یک آرزوی تاریخی را به تحقق نزدیک کرد.

نخستین بار محمد انورالسادات بود که بعد از پیمان کمپ دیوید عرفات را صدا زد و مطابق روایت حسنین هیکل، سردبیر الاهرام و یار غار جمال عبدالناصر و کوتاه‌زمانی یاور سادات و بعد مخالفش، به او گفت: «گوش کن، یا رویا را کنار می‌گذاری و صلح می‌کنی و صاحب کشوری می‌شوی یا دنبال ... صدام حسین و قذافی و حافظ اسد و خمینی می‌روی و عاقبتت مثل رفقایت پیکری خون‌آلود و مغزی ترکیده خواهد بود.» 

البته عرفات نصیحت برادرانه سادات را نپذیرفت و دلخوش به وعده‌های رهبران به‌اصطلاح انقلابی عرب و خمینی تازه از راه رسیده شاخه زیتون فروگذاشت و کلاشنیکوف را بالا برد. اما در پی نشست مادرید دریافت با وعده‌هایی که بوش پدر به عرب‌ها‌ ــ به‌ویژه سعودی‌ها و اردنی‌ها و سوری‌ها که با آمریکا در حمله به عراق همراهی کردند ــ داده است، این بار فرصتی حقیقی برای دستیابی به صلح فراهم شده است.

در واقع، رابین و عرفات هر دو دریافتند که فرصتی تاریخی برای پایان دادن به دردهای ملتشان فراهم شده است.

اسلو بعد از مادرید کلید خورد. محمود عباس (ابومازن) و شیمون پرز مذاکرات نهایی را دنبال کردند. فلسطین بعد از ۸۰ سال مصیبت و جنگ متولد شد. 

اگر دو طرف به اسلو پایبند بودند و رهبری فلسطین می‌توانست جلو توطئه‌ رژیم‌های به‌اصطلاح انقلابی عربی و جمهوری ولایت فقیه را بگیرد، امروز پرچم فلسطین مستقل بر بام اقصی در اهتزاز بود.

به مراحل اجرای توافق اسلو بنگریم:

- اجرای اعلامیه اصول خودمختاری در سرزمین‌های اشغالی یک ماه پس از امضای آن آغاز خواهد شد که ظاهرا در روزهای بعد در واشینگتن دی سی، در چارچوب مذاکرات صلح انجام شود.

- ظرف دو ماه پس از لازم‌الاجرا شدن اعلامیه اصول، دو طرف درمورد خروج نیروهای اسرائیلی از نوار غزه و منطقه اریحا در کرانه باختری توافقی منعقد خواهند کرد.

- پس از لازم‌الاجرا شدن اعلامیه اصول، اسرائیل قدرت محدودی به فلسطینی‌ها خواهد داد.

- بلافاصله پس از امضای توافق درمورد نوار غزه و منطقه اریحا، اسرائیل، طبق یک برنامه زمانی مشخص، نیروهای نظامی‌اش را به‌سرعت از نوار غزه و منطقه اریحا خارج خواهد کرد. این خروج حداکثر چهار ماه پس از امضای توافق انجام خواهد شد.

- انتخابات مستقیم برای شورای خودگردان فلسطین در سرزمین‌های اشغالی حداکثر ۹ ماه پس از لازم‌الاجرا شدن اعلامیه اصول برگزار خواهد شد. پس از تشکیل شورای فلسطین، دولت نظامی اسرائیل عقب‌نشینی خواهد کرد.

- نیروهای اسرائیلی حداکثر تا قبل از انتخابات، در کرانه باختری خارج از مناطق مسکونی مستقر خواهند شد. استقرار مجدد بیشتر نیروهای اسرائیلی در مکان‌های از پیش تعیین‌شده، به‌تدریج در کنار پلیس فلسطین، که مسئولیت نظم عمومی و امنیت داخلی را برعهده می‌گیرد، انجام خواهد شد.

- دوره موقت پنج ساله با عقب‌نشینی از نوار غزه و منطقه اریحا آغاز می‌شود.

- مذاکرات درمورد وضعیت نهایی سرزمین‌های اشغالی در اسرع وقت و حداکثر تا آغاز سال سوم دوره موقت آغاز خواهد شد.

امضاکنندگان: از سوی اسرائیل: اسحاق رابین و از سوی فلسطین: یاسر عرفات؛ رئیس‌جمهوری آمریکا. محل امضا: کاخ سفید

ازجمله مراحل پیوسته به اسلو:

- همکاری در زمینه حمل و نقل و ارتباطات، با تهیه برنامه‌ای که طرح کلی ایجاد «منطقه بندری غزه» را مشخص می‌کند و ساخت خطوط حمل و نقل و ارتباطات از و به کرانه باختری و غزه به اسرائیل و سایر کشورها را فراهم می‌کند. علاوه بر این، این برنامه ساخت جاده‌ها، راه‌آهن، خطوط ارتباطی و لازم را فراهم خواهد کرد.

- همکاری در زمینه تجارت، شامل مطالعات و تهیه «برنامه‌های ارتقای تجارت» با هدف تشویق تجارت محلی، منطقه‌ای و بین منطقه‌ای. علاوه بر این، مطالعه‌ای درمورد امکان ایجاد مناطق آزاد تجاری در نوار غزه و اسرائیل که برای هر دو طرف باز است، و همکاری در سایر زمینه‌های مرتبط با تجارت.

- همکاری در حوزه صنعت، ازجمله تهیه «برنامه توسعه صنعتی» که ایجاد مراکز اسرائیلی‌ـ‌فلسطینی برای تحقیق و توسعه صنعتی را پیش‌بینی، تشکیل شرکت‌های فلسطینی‌‌ـاسرائیلی را تشویق و خطوط کلی همکاری در صنایع نساجی، غذایی، دارویی، الکترونیک، الماس، کامپیوتر و سایر صنایع مرتبط را ترسیم می‌کند.

الف) برنامه توسعه اقتصادی برای کرانه باختری و نوار غزه، شامل این موارد: برنامه توانبخشی اجتماعی، شامل برنامه مسکن و ساخت؛ برنامه توسعه بنگاه‌های کوچک و خصوصی؛ برنامه توسعه زیرساخت‌ها (آب، برق، حمل و نقل، ارتباطات) و غیره.

ب) برنامه توسعه اقتصادی برای منطقه می‌تواند شامل این موارد باشد: ایجاد صندوق توسعه خاورمیانه در گام اول، و بانک توسعه خاورمیانه در گام دوم؛ ایجاد یک «برنامه مشترک اسرائیلی‌ـ‌فلسطینی‌ـ‌اردنی» برای هماهنگی سرمایه‌گذاری در منطقه بحرالمیت؛ کانال مدیترانه (غزه)‌ـ‌بحرالمیت؛ شیرین‌سازی آب و سایر پروژه‌های توسعه منابع آب در منطقه؛ یک برنامه منطقه‌ای برای توسعه کشاورزی، ازجمله اقدام منطقه‌ای برای جلوگیری از بیابان‌زایی؛ اتصال شبکه‌های برق؛ همکاری منطقه‌ای برای حمل و نقل، توزیع و بهره‌برداری صنعتی از گاز، نفت و سایر منابع انرژی؛ یک برنامه منطقه‌ای برای گردشگری، حمل و نقل و ارتباطات؛ همکاری منطقه‌ای در سایر زمینه‌ها.

ج) دو طرف تلاش‌های گروه‌های کاری چندجانبه را با هدف موفقیت آنها تشویق و هماهنگ خواهند کرد. دو طرف ادامه فعالیت‌ها و تهیه مطالعات درمورد امکان‌سنجی اجرای آنچه را در گروه‌های کاری مختلف چندجانبه توافق شده است تشویق می‌کنند.

اگر اسلو تا پایان ادامه یافته بود امروز دولت فلسطین با آن همه  قابلیت که در ملت فلسطین سراغ داریم جایگاه شایسته‌اش را در جهان پیدا کرده بود، اما عدم فهم حقیقت و موقعیت عاملی شد تا اوسلو فرجامی بهتر ازآنچه می‌بینیم نیابد. حالا با ترامپ روبه‌رو هستیم و طرح آتش‌بس که قرار است به صلح پایدار منجر شود. تفاوت اسلو با طرح صلح ترامپ چیست؟

اجازه دهید نگاهی سریع به طرح غزه بیندازیم. یادمان باشد اسلو در پی نبردی میان اسرائیل و فلسطینیان اجرایی نشد، بلکه جنگ آمریکا باعراق زمینه‌ساز آن شد، در حالی که طرح صلح غزه در پی جنگی ویرانگر اجرایی می‌شود، جنگی با حداقل پنجاه هزار کشته، و نابودی ده‌ها شهر و شهرک.

دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری آمریکا، از طرح صلح بیست ماده‌ای برای پایان دادن به جنگ در نوار غزه رونمایی کرد. برجسته‌ترین نکات این طرح آن طور که کاخ سفید آن را رسما منتشر کرده از این قرار است:

- غزه منطقه‌ای عاری از افراط‌گرایی و تروریسم خواهد بود و هیچ تهدیدی برای همسایگان خود نخواهد داشت؛

- غزه به نفع ساکنان آن، که به اندازه کافی رنج کشیده‌اند، بازسازی خواهد شد؛

- با موافقت هر دو طرف با این پیشنهاد جنگ بلافاصله پایان می‌یابد.

- ظرف ۷۲ ساعت پس از پذیرش عمومی این پیشنهاد از سوی اسرائیل، همه گروگان‌ها، مرده و زنده، بازگردانده خواهند شد.

پس از آزادی همه گروگان‌ها، اسرائیل ۲۵۰ زندانی فلسطینی محکوم به حبس ابد را آزاد خواهد کرد، علاوه بر یک هزار و ۷۰۰ نفر از ساکنان غزه که پس از ۷ اکتبر ۲۰۲۳ دستگیر شده‌اند، ازجمله تمامی زنان و کودکانی که در این زمینه دستگیر شده‌اند. در ازای جنازه هر گروگان اسرائیلی، اسرائیل بقایای ۱۵ فلسطینی کشته‌شده را تحویل خواهد داد. احتمالا شخصیت سرشناس فلسطینی و رهبر بالفعل آینده فلسطین در میان آزادشدگان باشد.

پس از بازگشت همه گروگان‌ها، اعضای حماس که متعهد به همزیستی مسالمت‌آمیز و خلع سلاح شوند، عفو دریافت خواهند کرد. برای اعضای حماس که مایل به ترک غزه به مقصد کشورهای پذیرنده هستند، گذرگاه امنی فراهم خواهد شد.

پس از تایید این توافق، کمک‌های فراوانی بلافاصله به نوار غزه ارسال خواهد شد. میزان کمک‌ها با مفاد توافق‌نامه کمک‌های بشردوستانه ۱۹ ژانویه ۲۰۲۵، ازجمله بازسازی زیرساخت‌ها (آب، برق و فاضلاب)، و همچنین بیمارستان‌ها و نانوایی‌ها، و ورود تجهیزات مورد نیاز برای جمع‌آوری آوار و پاکسازی جاده‌ها، مطابقت خواهد داشت. از سایر بندهای جزئی عبور می‌کنیم تا به اصل اداره امور غزه برسیم.

غزه به دست یک کمیته موقت فلسطینی متشکل از تکنوکرات‌های غیرسیاسی که مسئول مدیریت روزانه خدمات عمومی و امور شهری در غزه هستند اداره خواهد شد. این کمیته متشکل از فلسطینی‌های واجد شرایط و کارشناسان بین‌المللی، تحت نظارت یک نهاد انتقالی بین‌المللی جدید به نام «شورای صلح» خواهد بود که ریاست آن را دونالد جی. ترامپ به همراه سایر اعضا و سران کشورهای اعلام‌شده، ازجمله تونی بلر، نخست‌وزیر سابق بریتانیا، برعهده خواهند داشت.

این نهاد توسعه مجدد غزه را تامین مالی خواهد کرد تا زمانی که تشکیلات خودگردان فلسطین برنامه اصلاحاتش را، همان‌طور که در پیشنهادهای مختلف ازجمله طرح صلح ترامپ در سال ۲۰۲۰ و پیشنهاد عربستان سعودی-فرانسه تشریح شده است، تکمیل کند و بتواند با آسودگی و به طور موثر کنترل غزه را دوباره به دست گیرد. این نهاد بهترین استانداردهای بین‌المللی را برای ایجاد یک سیستم حاکمیتی مدرن و موثر، که به مردم غزه خدمت می‌کند و به جذب سرمایه‌گذاری کمک می‌کند، اعمال خواهد کرد.

تیمی از کارشناسانی که در ایجاد شهرهای پررونق و مدرن در خاورمیانه نقش داشته‌اند، طرح توسعه اقتصادی پیشنهادی ترامپ را برای بازسازی غزه تدوین خواهند کرد. گروه‌های بین‌المللی پیشنهادهای سرمایه‌گذاری هوشمندانه و طرح‌های توسعه‌ای هیجان‌انگیزی را ارائه داده‌اند و این طرح‌ها برای توسعه چارچوب‌های امنیتی و حاکمیتی برای جذب و تسهیل این سرمایه‌گذاری‌ها بررسی خواهند شد، سرمایه‌گذاری‌هایی که در غزه شغل، فرصت و امید ایجاد خواهند کرد.

همین بندها برای آنکه مردم غزه شادی کنند و شیرینی در جمع توزیع شود کافی است. در عین حال، می‌توان ناراحتی سید علی خامنه‌ای در غیبتگاهش را درک کرد. حماس همه را سپاس گفت به جز قائد امت وهمی. جهان از فردای آتش بس به اجرایی شدن بقیه بندها چشم می‌دوزد، فلسطین و اسرائیل که جای خود دارند.